Το αληθινό '21

" Οι Τούρκοι δεν ήσαν οι χειρότεροι... Ο Ελληνικός λαός δε θάκανε την επανάσταση για ν' αποκαταστήσει και πολιτικά τους κοτζαμπάσηδες. Οι λέγοντες ότι η Επανάσταση ήταν μόνο Εθνική, ή είναι αδιάβαστοι, ή δε μας λένε την αλήθεια. Σκοτώνοντας τους Τούρκους ήξερε ότι σκοτώνει το σύμμαχο των κοτζαμπάσηδων. Χωρίς τον αφανισμό πρώτα αυτουνού, δεν μπόραε να ξεπάτωνε τους άλλους. Το ότι σ' αυτό η Επανάσταση γελάστηκε, δεν παειναπεί διόλου ότι τους εφείσθη. Θα τους πέρναε εν στόματι μαχαίρας. Το ότι νόμισε ότι για τούτο είχε καιρό, αυτό την έφαγε... Η Επανάσταση απότυχε..."

"Μεταξύ δουλείας και δουλείας δεν υπάρχει καμιά διαφορά. Με το να κάμεις μιαν επανάσταση κι αποτινάξεις το ζυγό, δεν έκαμες τίποτα. Το '21 αυτό έκαμε. Το να μην ξαναεμπέσεις σε ζυγό-αυτό είναι επανάσταση".

" Το '21 δεν ήταν όμοιο με καμιά επανάσταση του κόσμου. Το ότι παρά τον Μέτερνιχ και το
Συνέδριο της Βιέννης, παρά τον Ιμπραήμ και τον Ιγνάτιο, παρά τον Κοραή και τον Βρυώνη, παρά την αντίδραση του Ιερατείου και των προκρίτων, μπόρεσε και να εκραγεί και να σταθεί, αυτό δεν ήταν θαύμα-γιατί το θαύμα είναι μια παραβίαση της φυσικής διαδικασίας της ύλης. Το ΄21 ήταν  μια εθνικο-κοινωνική επανάσταση, πρώτη και η τελευταία της ιστορίας. Χτύπησε τον Κιουταχή και τον Δράμαλη, όσο και τον ντόπιο τσορμπατζή και τον δυνάστη.[...] Είναι Μεγάλο, όχι για τις απάντησες (που δεν δόθηκαν), αλλά για τις που έθεσε ερωτήσεις: Μπορεί να ένας λαός νοείται λεύτερος, με μόνο την Εθνική ανεξαρτησία του; Η άλωση της Βαστίλης, λέει όχι. [...]
  Ώστε, μια μόνον Εθνική επανάσταση, χωρίς την κοινωνική καταξίωσή της, είναι μια "φαινομενοφάνεια" που μόνο αναγκαζόμενο το κατεστημένο την επιτρέπει; Έτσι είναι. Ξεφυλλίστε την Ιστορία μέχρι τα σήμερα και πέστε μου κάνα που να μην είναι-αυτό-έτσι. Εκατοντάδες εθνικές επαναστάσεις πέτυχαν ή απότυχαν, αλλά καμιά εθνικοκοινωνική δεν επιχειρήθηκε. Οι μόνες κοινωνικές, όπου των χρόνων και των καιρών, όπου της γης και του πελάου, καταπνίγηκαν μέσα στο αίμα τους ανελέητα.[...]
  Ναι,καμιά μόνο κοινωνική επανάσταση δεν πέτυχε και ουδεμία εθνικοκοινωνική επιχειρήθηκε. Εξαίρεση στάθηκε μόνο το ΄21. Κι ενώ στη μια του πλευρά (την εθνική) αυτό θριάμβευσε, στην άλλη του (την κοινωνική) ήρθε καπάκι...Οι Τούρκοι έφυγαν και ήρθε... ο Όθωνας".

Αποσπάσματα

Γιάννη Σκαρίμπα (1995). Το 1821 και η αλήθεια, εκδόσεις Κάκτος,